Ergonomie en lassen zijn geen paradox

“Bij het inrichten van lasplekken moet de fysieke gezondheid van de lassers centraal staan, zodat ze zo geconcentreerd mogelijk kunnen werken en minder snel vermoeid raken”, benadrukt Peter Fronius van de Oostenrijkse lasspecialist Fronius. “Er moet bijvoorbeeld rekening worden gehouden met de lichaamslengte en het bereik van de armen van de lassers. Werkplekken die niet ergonomisch zijn ingericht, verhogen het risico op ziekte en letsel bij lassers. Natuurlijk is het niet mogelijk om altijd alle risicofactoren voor wat betreft ergonomie te elimineren, bijvoorbeeld bij fysiek belastende lasposities. In dat geval moeten we ervoor zorgen dat de tijd dat een lasser in een dergelijke positie moet werken, zo kort mogelijk is.”

Risicofactoren

Het ontstaan van fysiek letsel bij lassers heeft vaak minder te maken met de specifieke sector waarin lassers actief zijn, maar des te meer met de bewegings- en gedragspatronen van lassers. Voorbeelden van risicovolle bewegingen en gedragingen zijn: herhaaldelijk strekken van het lichaam, draaien van de wervelkolom, steunen en knielen op harde ondergronden, statische houdingen gedurende een langere periode of te weinig rustmomenten.

Als dergelijke risicofactoren regelmatig afzonderlijk of tegelijk optreden, kunnen ze tot werkgerelateerde spier- en skeletaandoeningen (SSA’s) leiden. Bij SSA’s moet worden gedacht aan blessures en ziekten die te maken hebben met de spieren, zenuwen, pezen, ligamenten, gewrichten, tussenwervelschijven, huid, onderhuids weefsel, bloedvaten of botten. Ook ongunstige omgevingsomstandigheden, zoals extreme temperaturen, kunnen een rol spelen bij het ontwikkelen van SSA’s. Persoonlijke risicofactoren, zoals fysieke conditie, andere aandoeningen of leeftijd, spelen ook mee.

De meest voorkomende SSA’s zijn rugblessures, slijmbeursontstekingen, pees- en peesschedeontstekingen, carpaaltunnelsyndroom of schoudergordelsyndroom – een aandoening waarbij zenuwen, slagaders of grote aders in de nek en borststreek bekneld raken, wat ernstige pijn veroorzaakt. Een lasser die vaak boven zijn/haar hoofd last, loopt een hoger risico op het ontwikkelen van het schoudergordelsyndroom.

Geen paradox

Lassers moeten bij hun veelzijdige werk vaak gedurende lange perioden problematische houdingen aannemen. Lassers vinden het vaak gemakkelijker om over grote, zware onderdelen heen te bewegen dan om het onderdeel steeds in een ideale laspositie te brengen. Is het om die reden paradoxaal om te spreken over ergonomie bij het lassen? Absoluut niet volgens Fronius, want ondanks het fysiek uitdagende karakter van veel laswerkzaamheden, kunnen bedrijven veel doen om de werkplek ergonomisch in te richten en de werkmiddelen ergonomisch vorm te geven.

Bedrijven die aandacht besteden aan ergonomie, zien over het algemeen de gezondheid, het moreel en de productiviteit van hun medewerkers verbeteren, wat dan weer ten goede komt aan de kwaliteit van de producten. Doeltreffende oplossingen voor meer ergonomie zijn bijvoorbeeld in hoogte verstelbare lastafels en krukken, zodat lassers de werkhoogte op hun lichaam kunnen afstemmen.

Laswagens voor lange lasnaden

“In situaties waarin meterslange lasnaden met de hand en boven het hoofd moeten worden aangebracht, zijn laswagens op rails vaak een uitkomst. Hetzelfde geldt voor langs- en rondnaden op grote onderdelen: die kunnen worden aangebracht met een laswagen op rail of een magnetische lastractor. Als dergelijke gemechaniseerde systemen worden ingezet, hoeven lassers in feite alleen de afstandsbediening te bedienen. Daarbij kunnen ze rechtop staan en hoeven ze geen fysieke inspanning te leveren”, aldus Christian Neuhofer, Product Manager Fronius Welding Automation.

De Fronius FlexTrack 45 Pro kan voor veel toepassingen worden gebruikt. Afhankelijk van de vereisten kan er uit drie soorten rails worden gekozen. In sectoren waar onderdelen met variërende oppervlaktegeometrieën moeten worden gelast, bijvoorbeeld in de opslagtank- of scheepsbouw, komen deze laswagens goed van pas voor universeel gebruik.

24/7 lassen zonder fysieke belasting

Tegenwoordig is dankzij cobotlascellen ook het geautomatiseerd lassen van kleine batches rendabel. De compacte CWC-S van Fronius is hier door zijn flexibiliteit bij het lassen van verschillende onderdelen geschikt voor. “Het systeem is eenvoudig zonder programmeerkennis te bedienen en de fysieke belasting is nihil”, aldus Neuhofer “Software onthoudt de lasvolgorde van de afzonderlijke onderdelen die op een lastafel of draaikanteltafel zijn vastgezet. De onderdelen worden volledig autonoom gelast in een beschermende cabine met een automatisch sluitend en openend antiverblindingsscherm dat de lassers tegen lichtboogstraling beschermt.”

Zware onderdelen moeten tijdens het lassen met behulp van een hefhulpmiddel, bijvoorbeeld een bovenloopkraan, worden opgeheven om de spieren en wervelkolom te ontzien. Eigenlijk moet voor alle hefwerkzaamheden tijdens het lassen een hefhulpmiddel worden gebruikt. Overbelasting van het bewegingsapparaat schaadt niet alleen de gezondheid op de lange termijn, maar kan in individuele gevallen ook direct leiden tot blessures, zoals lumbago, beter bekend als spit.

Ontlasten wervelkolom

In de voedingsmiddelenindustrie of bij de bouw van energiecentrales worden vaak pijpleidingen gebruikt die orbitaal gelast kunnen worden. Deze pijpleidingen bevinden zich vaak op lastige hoogtes en posities. Het lassen ervan kan schadelijk zijn voor de rug van lassers. In dergelijke gevallen bieden de orbitale systemen, zoals de open en gesloten laskoppen van Fronius, uitkomst. Zodra de te lassen pijp is vastgeklemd, beweegt de lastoorts automatisch rond het onderdeel en brengt deze een lasnaad met een constante hoge kwaliteit aan.

Ergonomie bij Fronius

De producten van Fronius staan niet alleen bekend om hun technologische finesse, maar ook om hun gebruiksvriendelijkheid. Alle lastoortsen worden gekenmerkt door hun lage gewicht, handgrepen die comfortabel in de hand liggen en gebruikersinterfaces die op de diverse lastaken zijn afgestemd. De ergonomisch vormgegeven handgrepen met antisliponderdelen liggen tijdens het lassen comfortabel in de hand. Hierdoor kan de lasser de lastoorts eenvoudig en veilig heen en weer bewegen. Daarnaast kan de lastoorts dankzij de kogelgewrichten optimaal worden afgesteld. Het gewicht van de verschillende onderdelen van de lastoorts is evenredig verdeeld, zodat de lasser minder snel vermoeid raakt. Met opties als de pistoolgreep, de knopverlenging of het hitteschild kunnen onze lastoortsen op de persoonlijke eisen van lassers voor wat betreft gebruik en veiligheid worden afgestemd.
Ook bij zijn lasapparaten zet Fronius gebruiksvriendelijkheid altijd op de eerste plaats. Zo is de draadtoevoer bij alle compacte lasapparaten direct in de behuizing van het apparaat geïntegreerd. Dat maakt deze apparaten lichter en handzamer, wat met name bij handmatige lastaken goed van pas komt.

Modulariteit in combinatie met individuele configuratie en intuïtieve bediening: dat is waar Fronius naar streeft bij het ontwikkelen van haar lassystemen. Hoe eenvoudiger ze te bedienen zijn, hoe beter de lassers zich kunnen concentreren op het lassen en hoe kleiner het risico op letsel.
Natuurlijk moeten de spieren en wervelkolom van de lassers ook worden ontzien. Daarom zijn er voor de Fronius-lassystemen op maat gemaakte transporttrolleys verkrijgbaar waarop het lasapparaat, de koeleenheid, de draadtoevoer en de gasfles kunnen worden vervoerd. Deze trolleys kunnen gemakkelijk worden verplaatst.

Leren lassen zonder risico

Met de Fronius Welducation Simulator leren lassers in opleiding zonder enig risico op letsel te lassen. Ze kunnen met ergonomisch vormgegeven lastoortsen verschillende soorten lasnaden in verschillende – ook fysiek belastende – lasposities aanbrengen zonder dat ze worden blootgesteld aan lichtboogstraling en lasrook. De onderdelen die voor de verschillende simulaties worden gebruikt, zijn niet alleen handzaam vormgegeven maar ook van lichtgewicht kunststof gemaakt, zodat de spieren en wervelkolommen van de toekomstige lasexperts worden ontzien.