‘Goede materiaalselectie voorkomt teleurstellingen’

Ko Buijs geldt als de expert op het gebied van RVS. Vanuit zijn woonplaats Utrecht runt hij nog altijd zijn metaalkundig adviesbureau Innomet Consultancy. Ook drijft hij nog steeds zijn handel in bijzondere metalen. En hij heeft zich nog een keer laten strikken om de basiscursus RVS van RVS-Connect te verzorgen, die op 15 mei van start gaat. Hij vindt les geven leuk en het past helemaal in al zijn inspanningen om zijn kennis van RVS over te dragen op de volgende generaties.

Veel onjuiste metaalkeuzes

Want zoals gezegd, schort het nogal aan die kennis. Dat komt volgens Buijs onder meer omdat er in ons land weinig opleidingen in gedegen metaalkunde zijn. Het gevolg is veel onjuiste metaalkeuzes en daar heeft Buijs er in zijn leven heel wat van gezien. Zoals bij RVS-behuizingen van actuatoren bij een melkfabriek, die binnen enkele maanden verroestten en telkens weer moesten worden vervangen. Of luxe megajachten en damwanden, aangevreten door corrosie, veroorzaakt door bacteriën. “Dat is een betrekkelijk nieuw fenomeen. Bacteriën die in het verleden in Nederland niet voorkwamen, vormden opeens een bedreiging voor metalen. Ik hoorde daar voor het eerst van in de jaren negentig en heb me sindsdien enorm bezig gehouden met MIC (Microbial Influenced Corrosion). De bacteriën vormen zure uitscheidingsproducten waar RVS niet tegen bestand is. Er gaat ongelooflijk veel kapot door deze vorm van corrosie.”
De meeste schade kan worden voorkomen met de juiste materialen- en proceskennis. “Bij projecten is een goede samenwerking tussen metaalkundige, ontwerper en procestechnoloog, producent en contractor belangrijk”, zegt Buijs. “Een paar graden lagere temperatuur van de vloeistof en/of een aanpassing van de zuurgraad in een tank kan al minder corrosief zijn.”

Buijs heeft altijd met de ‘poten in de klei’ gestaan. Vaak kan hij aan de hand van een paar foto’s al wel zien wat er aan de hand is. Neem bijvoorbeeld de RVS-paaltjes bij de entree van een landelijke keten van bouwmarkten: waarom ziet het kopje er prachtig uit en roest het paaltje? Omdat het kopje is gepolijst en het paaltje geslepen. “De oppervlakteconditie speelt ook een grote rol bij de performance van het materiaal”, weet Buijs.

Boilerunits van titaan

Hij schudt de voorbeelden uit zijn rijke adviescarrière bij grote opdrachtgevers als Grolsch, Heineken, Friesland Campina en tal van chemische fabrieken en offshore zo uit de mouw. Ook heeft hij nog een fabrikant van boilertanks uit de brand geholpen. Die had een probleem met een kokend water boiler. Die bleek te worden gemaakt van RVS 316 dat werd hardgesoldeerd in Oost-Duitsland en gebeitst bij een oppervlaktebehandelaar onder de rook van Rotterdam. Het regende klachten want de boilers bleken na een paar weken al te corroderen bij water (inclusief chloride) van 105º Celsius. Na kort onderzoek kwam Buijs met zijn advies: maak de boilerunits van titaan, want dat is niet gevoelig voor dat water op die temperatuur.

Enkele medewerkers van het bedrijf keken hem aan alsof hij niet spoorde: ‘Maak de boilers dan maar van goud’, kreeg hij spottend te horen. Toch kreeg hij van de directie de opdracht de titaan-suggestie uit te werken in een rapport. “Ik heb uit kunnen rekenen waarom titaan niet duurder was. Alle logistieke bewegingen naar het soldeer- en het beitsadres verdwenen. Want de fabrikant kon alles in eigen huis maken. Nu worden die boilers van puur titaan gemaakt. Men is vaak te snel met keuzes. Mijn motto is veelal ‘doorbreek de macht der gewoonte’. Dit voorbeeld toont aan dat je integraal moet denken. Titaan is circa drie keer zo duur als RVS, maar het soortelijk gewicht is maar ongeveer de helft. Dat speelt in grote mate mee in de kostprijs.”

Kennisoverdracht

Buijs is tot op de dag van vandaag actief bezig met het overdragen van kennis. Hij heeft een RVS cursus en een titaan cursus ingesproken op leama.nl. Voor een nikkelcursus liggen inmiddels ook plannen klaar. Tegen betaling (gesubsidieerd door OOM) kan iedereen de verschillende modules tot zich nemen. Het gebruik hiervan valt hem tot dusverre een beetje tegen. “Mensen volgen blijkbaar toch liever een cursus op locatie, waar ze interactief vragen kunnen stellen aan de docent.”

Materiaalselectie

In zijn adviescarrière heeft hij altijd veel aan materiaalselectie gedaan. Dat zijn intensieve trajecten waarbij hij stap voor stap alle relevante grootheden bekijkt. “Ik kom dan niet alleen met een conclusie, maar geef ook aanbevelingen.” Zoals kies een ander materiaal, een andere behandeling of maak het oppervlak wat gladder. Die adviezen zijn vrijblijvend en er kunnen geen rechten aan worden ontleend. “Maar ik heb nog nooit meegemaakt dat een opdrachtgever zei: tjongejonge, wat heb je ons slecht geadviseerd.”

Voor de selectie van materialen heeft Buijs de Metaalselector ontwikkeld, die op de website van Innomet Consultancy staat. Het is een computerprogramma met onder andere meer dan 200 RVS-soorten. Van elke soort worden zaken als de equivalente normering, de samenstelling, de mechanische eigenschappen, de toepassingen en de corrosie-eigenschappen genoemd. Het is een compleet overzicht en Buijs denkt niet dat hier nog veel nieuwe legeringen bij gaan komen. “RVS is wel uitgekristalliseerd. Er is genoeg keuze voor iedere toepassing. Maar maak wel de goede keuze!”