Haal geen stuntwerk uit bij het verplaatsen van machines!

Een bewerkingscentrum dat door een noodstop gaat glijden in de vrachtwagen en daarbij een flinke tik oploopt; een freesbank die van de lepels van een vorkheftruck kiept; een krik die dwars door een machineframe gaat of een machinebed dat scheurt; bij het transport van werktuigmachines kan heel wat mis gaan. Vaak met forse schade – die soms pas maanden later aan het licht komt – en vervelende verzekeringskwesties tot gevolg.

“Veel van wat er fout gaat is te voorkomen”, zeggen Gert Dijk van DijkConsult in Apeldoorn en directeur Geert-Jan Westerhuis van Rensink Transport en Relocations in Almelo. Ze zijn allebei betrokken bij het verplaatsen van werktuigmachines. Het bedrijf van Westerhuis brengt ze van A naar B en zet ze op hun plek. Rensink rijdt onder meer voor DMG Mori en Hedelius. Gert Dijk is vaak betrokken bij de afname van de machines en controleert dan of ze (nog) voldoen aan de specificaties. Of hij taxeert in het geval van schade wat de machine nog waard is, beoordeelt of reparatie mogelijk is en wat dat dan gaat kosten. Hij heeft heel wat stuntwerk gezien bij het lossen en op hun plek zetten van machines.

Voorschriften in acht nemen

En stuntwerk is nu juist uit den boze. Het is belangrijk de voorschriften van de fabrikant  in acht te nemen, goed materiaal te gebruiken en mensen met kennis en ervaring in te schakelen. “Samen met een goede voorbereiding kan er dan eigenlijk niet veel mis gaan”, zegt Westerhuis. “Wij gebruiken voor het transport van machines niet zo maar vrachtwagens, maar echte machinetrailers en het juiste materieel om de machines te zekeren en goed vast te zetten. En onze chauffeurs weten dat je niet altijd met 60 km per uur een bocht kunt nemen.”

Instructies van fabrikant

Na het transport moeten de machines worden gelost en op hun plek gezet. Vooral daar wil het nog wel eens mis gaan. “Veel machines zijn kiepgevaarlijk, die kun je niet zo maar met de lepels oppakken, al kan het al een hoop schelen als die met rubber zijn bekleed”, zegt Westerhuis. Volgens hem zijn de fabrikanten en leveranciers van machines zich wel bewust van de risico’s bij het verplaatsen van machines. De meeste fabrikanten leveren een handboek met instructies voor wat je wel en niet moet doen, vaak met de hijsmaterialen erbij. “Als je die aanwijzingen opvolgt voorkom je veel problemen. Wij verplichten onze medewerkers om hier altijd naar te kijken en ernaar te handelen. In de instructies staat bijvoorbeeld precies waar en hoe je mag hijsen of krikken en waar je de rollen mag zetten. Eindgebruikers willen daar nog wel eens slordig mee omgaan. ‘Ik haal zelf wel wat of ik regel het zelf wel’, hoor je nogal eens. Juist dan kan het mis gaan.”

Er wordt nogal eens met machines gesleept. Niet alleen met nieuwe machines die van de fabrikant naar de eindgebruiker gaan. Er worden ook veel machines verplaatst en/of verhuisd als de productiecapaciteit van bedrijven wordt aangepast en werkplaatsen opnieuw worden ingericht. Het regelen van machineverplaatsingen vraagt om specifieke kennis die bij de opdrachtgevers zelden voorhanden is. Als Westerhuis hierbij wordt ingeschakeld zijn zijn eerste vragen altijd: is ie verankerd, wat zit er allemaal aan en wie gaat er demonteren? Is dat een eigen monteur of een zzp’er in de buurt of de leverancier/fabrikant?  “Ik beperk me tot het fysiek verplaatsen van de machine en haal dan altijd de fabrikant/leverancier erbij om hem operationeel te maken. Wil de klant dat met een eigen monteur doen, dan is dat ook prima. Maar als de afspraak is dat wij een draaiende machine opnemen en deze draaiend afleveren, halen we altijd de leverancier/fabrikant erbij om te overleggen hoe we dat gaan doen. Dan wordt een nulmeting gedaan op de oude plek en wordt de machine op de nieuwe plek opnieuw opgesteld, nagemeten en uitgericht.”

Goed laden

Of het nu het transport van een nieuwe machine betreft of de verhuizing van een bestaande machine: het laden in de vrachtwagen moet met verstand en goed gebeuren: goed zekeren aan de boven- en onderkant; met boven spanmateriaal en onder slipmatten voor plotseling remmen. Bij het vervoer van meerdere machines tegelijk, is het verstandig er schotten tussen te zetten.
Voor het lossen en naar zijn plek brengen van een machine is een goede voorbereiding op de situatie ter plaatse volgens Westerhuis essentieel. “Kijk of het allemaal past, wat je onderweg tegenkomt en hoe je dat kunt oplossen (bijvoorbeeld een plaatje over een kabelgoot). Check ook of je kunt boren in de vloer op de nieuwe plek. Bij het lossen maken we de auto open of halen we het zeil er af. Dan kijken we eerst of de machine schade heeft, bijvoorbeeld waterschade. Er kan al voor het laden wat mis zijn gegaan waar je als vervoerder geen weet van hebt. Of onderweg op het schip bij hoge golven.”

Niet in de regen lossen

Los niet in de volle regen, is ook een tip van Westerhuis. Je kunt beter een paar uur wachten tot het droog is. Doe dat lossen op de voorgeschreven manier en kijk naar de bestrating: is deze vlak, loopt het wellicht iets op of af? Houd daar dan rekening mee. Zet de machine zo dicht mogelijk bij de deur, misschien zelfs half in de deur en kijk daarbij ook naar de overgang van straat naar vloer, leg bijvoorbeeld platen om het verschil te overbruggen. Eenmaal binnen: wat is de vloerbelasting, kan het met rollen of kan machine hangend aan een kraan of heftruck naar de fundatieplek. “Trek onderweg niet aan de stuurtank, wij trekken alleen aan de machine.”

Verankeren

Eenmaal bij de plek van bestemming volgt het aftekenen en het verankeren. Is vloer dik genoeg? Let op dat je er niet dwars doorheen boort. Het verankeren van een machine luistert nauw. Westerhuis: “Het mooiste is de machine boven de plek te hangen. Dan teken je de ankerpunten af, rijdt achteruit, boort netjes de gaten (boor wat grotere gaten en giet het anker daarna aan), rijdt weer naar voren en laat de machine op zijn plek zakken. Dan wordt de machine op zijn sloffen waterpas gezet en kan de fabrikant/leverancier hem verder uitlijnen en  operationeel maken.”
“De werknauwkeurigheid van grote machines staat of valt bij het waterpas stellen”, vult Gert Dijk aan. “Is dat niet goed gebeurd, dan krijg je de geometrische nauwkeurigheid nooit meer goed.”

Nulmeting en opleveringscontrole

Dijk noemt het vanzelfsprekend dat de gebruiker verlangt dat zijn machines na de verhuizing weer goed en nauwkeurig functioneren. En liefst met een zomin mogelijke verstoring van het productieproces. Dijk: “Het verplaatsen van machines gaat helaas niet zonder risico’s. De schade die kan ontstaan tijdens het transport of door onjuiste montage of uitlijning tijdens de installatie, is vaak niet direct duidelijk. Veelal wordt men na verloop van tijd geconfronteerd met maatafwijkingen in producten waardoor men gaat twijfelen aan de werknauwkeurigheid van de machine. Veel tijd en geld gaat dan verloren door afgekeurde producten, extra controle en correcties. Ik ken voorbeelden van machines waarmee men wel een jaar aan het sleutelen is geweest om een afwijking eruit te krijgen. En dan blijkt uiteindelijk dat door een korte tik tijdens het naar binnen rollen er in de machine iets is verschoven. Door het vooraf bepalen van de status met betrekking tot de nauwkeurigheid van de machines kan veel discussie worden voorkomen ingeval de verwachte bewerkingsnauwkeurigheid niet meer wordt gehaald.”
Belangrijk is dus om de status van de machine middels een nulmeting vooraf vast te stellen zodat gebruiker, de transporteur en de firma die de machine weer installeert weten wat de feitelijke toestand van de machines is. Na het transport en installatie kan dan worden vastgesteld of de machine weer in zijn oorspronkelijke toestand verkeert middels een opleveringscontrole.

Verzekeren

Westerhuis wijst tot slot nog op het belang van verzekeren. Het verzekeren van het transport van A naar B en het lossen en plaatsen van machine zijn twee aparte dingen. “Let op dat je de dekking die je met de verzekeraar afspreekt in verhouding staat tot het kapitaal van de machine. Verzekeren per kilo gewicht heeft bij een werktuigmachine niet veel zin.”

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Gert Dijk.

Bij het op hun plek zetten van machines is het belangrijk de voorschriften van de fabrikant in acht te nemen, goed materiaal te gebruiken en mensen met kennis en ervaring in te schakelen.