Hele markt hapert door automobielindustrie

Met 1500 exposanten uit 36 landen (waaronder 29 uit Nederland) en ruim 41.000 bezoekers uit 113 landen boekten de vakbeurzen Blechexpo en Schweisstec nieuwe records. Maar om nu te zeggen dat er sprake was van een uitbundige stemming in het beurscomplex van Stuttgart? Nee, die heerste er zeker niet. De exposanten konden duidelijk merken dat de toeleveranciers in Duitsland in grote onzekerheid verkeren, met als gevolg dat nieuwe investeringen worden geschrapt of verschoven.

Die onzekerheid heeft te maken met de actuele situatie van de plaatbewerkingsindustrie in Duitsland en Europa. De meeste producenten van machines en installaties voor plaatbewerking zijn in meer of mindere mate verbonden met de automobielindustrie. Door de crisis die met name de Duitse autofabrikanten momenteel ervaren, hapert de hele markt. “De productiecapaciteit van producenten en toeleveranciers zijn deels nog goed bezet, maar omdat niemand momenteel kan voorspellen waar de toekomst van de auto, of beter gezegd van de mobiliteit ligt, heeft dit een massieve invloed op de investeringen in nieuwe installaties”, aldus Wolfgang Wiedenmann, plaatsvervangend directeur van persenbouwer Andritz Kaiser.

China grootste markt
Volgens cijfers van de branchevereniging van de Duitse werktuigmachine-industrie VDW bedroeg de wereldmarkt voor plaatbewerkingstechniek in 2018 21,4 miljard euro. Dat was een groei ten opzichte van het jaar daarvoor met 4 procent. Met een aandeel van ongeveer 33 procent is China met afstand de grootste markt. De Verenigde Staten volgen met een volume van 2 miljard euro en een aandeel van ongeveer 9 procent. De Duitse markt ligt daar met eveneens 9 procent en een volume van 1,9 miljard euro vlak achter, gevolgd door Italië en Japan. Bediend wordt de wereldmarkt voor 30 procent eveneens door China, de grootste producent van plaatbewerkingstechniek. Dat land heeft zijn productie in hoog tempo opgevoerd en staat al 9 jaar met ruime afstand aan kop. Duitsland produceert slechts half zoveel als China, maar heeft wel een beetje marktaandeel gewonnen. Met 3,2 miljard euro productie liggen onze Oosterburen op plaats 2, voor Italië, Japan en de Verenigde Staten.

Technologische inhaalslag?
Vaak wordt aan de VDW de vraag geteld of China als grootste producent de Duitse producenten ook technologisch zal inhalen. De VDW analyseert regelmatig het China Machine Tool & Tool Industry Yearbook en de informatie van het Chinese branchevereniging CMTBA om deze vraag te kunnen beantwoorden. De CMTBA heeft hierover in september tijdens de vakbeurs EMO in Hannover nieuwe data naar buiten gebracht. Na de stormachtige ontwikkeling in China sinds 2010 speelt de teruglopende wereldconjunctuur het land nu ook parten. Specifiek in de plaatbewerkingstechniek is de Chinese productie in het eerste half jaar van 2019 met ongeveer 5 procent gedaald. De oorzaken hiervoor zien de Chinezen in teruglopende investeringen en de continue daling van de vraag vanuit de automobielindustrie. Tegelijkertijd daalde de Chinese import van plaatbewerkingstechniek met 4,5 procent, terwijl de uitvoer met een kwart zou zijn toegenomen. De vrij algemeen gehouden verklaring hiervoor van de Chinezen: omdat de Chinese industrie vraagt om hoogwaardiger productietechniek, zou het Chinese productportfolio kwalitatief sterk zijn verbeterd. Industrie 4.0 wint in China bijvoorbeeld steeds meer aan belang. Met de verbetering van hun eigen aanbod konden de Chinese producenten ook de internationale vraag beter bedienen. Maar de VDW merkt hierbij op dat het exportaandeel zelfs van de Chinese marktleiders nog altijd onder de 15 procent van hun eigen productie in het land ligt.

Duitsland export-koploper
Duitsland is de absolute koploper als het gaat om de export van plaatbewerkingstechniek. Het voert de ranglijst van internationale exporteurs aan met een aandeel van 18 procent. Daarna volgen Italië, Japan, China en de Verenigde Staten op de topposities. Bij de grote importeurs staat Duitsland op plaats vier van de internationale ranglijst, na China, de Verenigde Staten, Mexico en India. In de totale Duitse werktuigmachine-industrie had de plaatbewerking vorig jaar een aandeel van ongeveer 26 procent in de totale productie van werktuigmachines ter waarde van 12,6 miljard euro. Dit aandeel is relatief stabiel. De producenten van plaatbewerkingstechniek hebben vorig jaar machines met een totale waarde van 3,2 miljard euro geproduceerd, dat was een groei van 7 procent. In eerste half jaar van 2019 raakte de zwakke internationale vraag naar werktuigmachines ook de plaatbewerking. De productie daalde met een tiende terwijl de totale werktuigmachinebouw zich nog handhaafde op een stabiel niveau.

Hoofdafnemer automobielindustrie
Voor de verdere ontwikkeling in de nabije toekomst biedt de orderintake aanknopingspunten. In het eerste halfjaar van 2019 boekten de Duitse producenten van plaatbewerkingstechniek 8 procent minder orders. Maar de totale teruggang in de hele Duitse werktuigmachinebouw bedroeg 21 procent. Deze cijfers laten volgens de VDW zien dat de teruggang in plaatbewerkingstechniek niet zo sterk zal zijn als in de totale branche.
Dat ligt aan de hoofdafnemer automobielindustrie, die 54 procent van de productie afneemt. Projecten in de autoproductie zijn vooral bij de aanschaf van perstechniek strategisch uitgelijnd. Investeringen worden veelal bepaald door langdurige projecten. Niet zelden stuwen mega-orders daarmee de resultaten van de plaatbewerkingstechniek naar boven. Deze wordt minder getroffen door het transformatieproces ten aanzien van aandrijfconcepten in de auto-industrie, omdat ze in aanzienlijke mate nog steeds technologie voor de productie van componenten voor elektrische auto-series zal blijven leveren. Niettemin heeft de teruglopende afzet van de automobielindustrie wel een negatief effect.