Mikrocentrum verbreedt aanbod rond Additive Manufacturing

Additive Manufacturing (3D-printen) is hot. Maar wat de technologie precies inhoudt, waar de kansen liggen en welke technische en commerciële belemmeringen er nog zijn, dat zijn voor veel mensen in de industrie nog prangende vragen. Antwoorden zijn te vinden bij Mikrocentrum, dat zich ontwikkelt tot hét kenniscentrum voor deze technologie in opkomst. De recente aanstelling van Krista Polle (ex-TNO) als Manager New Projects op het gebied van AM en de samenwerking met het Belgische Sirris voor een nieuwe opleiding, onderstrepen de ambities.

De beloften van Additive Manufacturing zijn groot: customization van producten, grote ontwerpvrijheid, efficiënt materiaalgebruik, lage opstartkosten, weinig voorraden, minder transport en nieuwe businessmodellen. Niemand kan nog precies inschatten welke beloftes er uiteindelijk zullen worden ingelost, maar de verwachtingen zijn hooggespannen.

Een bijverschijnsel van de snelle opkomst is een wildgroei in de terminologie. Zo is inmiddels internationaal afgesproken dat Additive Manufacturing de verzamelnaam voor de technologie moet zijn; het gaat immers om het laagsgewijs toevoegen van materiaal. Maar verwante benamingen als Industrial Printing, 3D-printen, Rapid Manufacturing en Rapid Prototyping worden ook nog veelvuldig gebruikt. Daarbij zijn er tientallen technieken, van Selective Laser Sintering tot Stereolithografie en Laser Beam Melting – ieder bedrijf zijn eigen procesnaam. Die wildgroei leidt tot talloze vragen over de toepasbaarheid van de technologie, de kwaliteit van AM-producten, de geschiktheid van materialen (kunststoffen maar ook metalen), enzovoort. Mikrocentrum is enkele jaren geleden ingesprongen op die behoefte aan kennis en informatie.

Internationaal event
De groei van AM in Nederland en België is misschien nog wel het best af te meten aan de stormachtige ontwikkeling van het jaarlijkse evenement RapidPro, beurs en congres ineen. In 2011 ging het van start als een eendaags event, dat 40 exposanten en 1.100 bezoekers trok. Een jaar later was het al uitgebreid naar twee dagen en begin dit jaar werden 70 exposanten en maar liefst 2.600 bezoekers geteld. Vanwege die groei wil Mikrocentrum het event in 2014 duidelijker structureren, vertelt beursmanager Els van de Ven. “Wij gaan een scheiding aanbrengen tussen een professioneel deel, voor de industriële business-to-business, en het at Home-deel, voor designers, kunstenaars en overige home professionals. Het onderscheid zal in ieder geval in diepgang versus praktische toepassing liggen, maar natuurlijk is die scheidslijn vaag. Ik weet bijvoorbeeld dat veel Philips-medewerkers ook hobbymatig in AM geïnteresseerd zijn. We willen de exposanten en de bezoekers toch een heldere keuze tussen die twee categorieën bieden.”

Intussen komt al 20% van de bezoekers uit het buitenland, met name België en Duitsland, onder meer vanwege het interessante congresprogramma, meldt Van de Ven. De ambitie is om RapidPro verder te internationaliseren, wat betreft exposanten, lezingen én bezoekers. Het is één van de uitdagingen voor de vers aangetreden Krista Polle, die vijf jaar bij TNO werkte als business developer op het gebied van AM. “Ik breng hiervoor mijn kennis en internationale netwerk in.” Daarnaast gaat RapidPro sterker focussen op de dienstverlening en het aanbod van software voor AM.

Standaardisatie
Karakteristiek voor een technologie in opkomst is de behoefte aan standaardisatie. Niet alleen van terminologie, maar ook van kwaliteitseisen, testmethoden, dataformats en ‘praktische’ kwesties zoals de definitie van de x-, y- en z-richting in de bouwkamer. Standaardisatie en de bijbehorende normering zijn vooral belangrijk omdat er nog veel vooroordelen heersen. Zo wordt nog vaak gedacht dat AM-producten altijd poreus zijn, en niet sterk. Dat belemmert de acceptatie door de industrie, aldus Charlotte Jansen begin september tijdens de eerste bijeenkomst van de werkgroep RapidPro in Eindhoven; zij bedrijft AM met haar eigen onderneming Printed Jewelry. “Een norm kan bijdragen aan het wegnemen van die vooroordelen.”

Sinds twee jaar wordt in Europees verband gewerkt aan een ISO-norm en Nederland neemt daar actief aan deel middels een NEN-commissie. Daarin zijn Philips, TNO, branchevereniging RapidPro en Printed Jewelry vertegenwoordigd. Inmiddels werken de Europeanen ook al samen met ASTM International (oorspronkelijk de American Society for Testing and Materials). Jansen: “Het is voor het eerst in de normhistorie dat Europa en Amerika zo snel samenwerken aan de normering voor een nieuwe technologie.” Normering is dan ook zeer waardevol. Het zorgt niet alleen voor eenduidige terminologie en acceptatie door de industrie, maar moet er ook toe leiden dat de kwaliteit van AM-producten onafhankelijk van de leverancier/printer is. “Nu is het nog zo dat als je één tekening naar zeven verschillende printers stuurt, je zeven verschillende producten krijgt.” Een vraag die in het normeringsoverleg ook aan de orde komt, is of bij elke keer dat een printer wordt ingeschakeld er een testproduct moet worden geprint. Jansen wil hiermee illustreren dat normering heel praktische consequenties kan hebben en dat het dus zinvol is om daarbij actief betrokken te zijn of in ieder geval de voortgang te volgen. Dat kan via de onafhankelijke branchevereniging RapidPro, die de Nederlandse inbreng coördineert voor haar achterban – Mikrocentrum, in de persoon van Els van de Ven, voert hiervan het secretariaat.

Branchevereniging
Het doel van de vereniging is het versterken van de branche rondom het snel en efficiënt ontwikkelen en produceren. Daartoe bundelt RapidPro de hele keten – van ontwerpsoftware tot machinebouw – en biedt het een platform voor het bediscussiëren en onderzoeken van gedeelde problemen. Zo kan de vereniging brandende vragen, bijvoorbeeld over materialen, clusteren richting TNO, waar ze in technologieclusters of via een Branche Innovatie Agenda kunnen worden uitgediept. Ook kan ze bemiddelen voor een IPC (Innovatie Prestatie Contract met Agentschap NL) of een Europees project.

Er leven veel vragen die zich lenen voor een gezamenlijk onderzoeksproject, heeft Van de Ven inmiddels binnen de branchevereniging wel gemerkt. “Als het gaat om materialen zijn er bijvoorbeeld vragen over nabewerkingen.”

Ook over 3D-metaalprinten wil men meer weten, zo bleek uit de bezoekersenquête na de RapidPro van dit jaar. Er is eveneens behoefte aan software voor het online maken van offertes en orders. Een vraag waar velen mee zitten, is waar het break-even point ligt: bij welke seriegrootte kun je nog beter printen en bij welke beter kunststofspuitgieten (met een matrijs) of metaal verspanen? Van de Ven: “Daarbij spelen zoveel factoren dat je niet meteen een goed antwoord hebt. Als partijen samenwerken, krijgen ze meer draagkracht om vragen beantwoord te krijgen. Daar ligt het belang van een branchevereniging.”

Voor de snelle behandeling van actuele thema’s blijft Mikrocentrum zelf, tussen de jaargangen van RapidPro door, themadagen organiseren. De eerstvolgende is op 28 november en heeft als onderwerp ‘Materialen en nabewerking in Additive Manufacturing’.

Nieuwe cursus
Inherent aan een nieuw vakgebied is ook dat het opleidingsaanbod nog niet volgroeid is. In samenwerking met TNO verzorgt Mikrocentrum al enige jaren een inleidende cursus, Rapid Manufacturing. Die behandelt in vogelvlucht de basisprincipes, materiaal- en proceseigenschappen, constructieprincipes, kosten en veel toepassingsmogelijkheden. Dit najaar start er een tweede (verdiepende) opleiding, Additive Manufacturing. De leiding van deze cursus is in handen van het Belgische Sirris. Benjamin Denayer, bij Sirris verantwoordelijk voor Business Development & Innovation rond AM, gaat de nieuwe vierdaagse cursus verzorgen. “In deze cursus zetten we een extra stapje in engineering, productie, materialen, machines en software voor AM. Wie mee wil doen, kan nog input geven voor te behandelen onderwerpen.” De nieuwe cursus gaat op 31 oktober van start. Na drie sessies bij Mikrocentrum in Eindhoven is de laatste dag bij Sirris in Seraing (bij Luik), waar het machinepark van Sirris wordt ingezet. Zo kunnen de cursisten direct hands-on ervaring opdoen, door met hun eigen product aan de slag te gaan.

Certificering opleidingen
Met de nieuwe cursus in coproductie met Sirris breidt Mikrocentrum haar opleidingsaanbod verder uit. Ook de kennis die het opdoet door de actieve betrokkenheid bij normering en standaardisatie wil het verwerken in een opleiding. De uiteindelijke ambitie is het aanbieden en certificeren van een compleet AM-opleidingstraject, waarbij de verschillende onderwerpen in modulevorm beschikbaar komen.