Risico beroepsziekte door gevaarlijke stoffen grootst in landbouw, industrie en zorg
Ruim één miljoen Nederlanders heeft op het werk te maken met gevaarlijke stoffen. Dit leidt tot bijna 3.000 sterfgevallen per jaar. Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2016 (TNO/CBS) blijkt de top 3 van sectoren met het grootste risico op een beroepsziekte door stoffen: de landbouw, de industrie en de gezondheids- en welzijnssector. Het gaat hier volgens het rapport vooral om risico’s na blootstelling aan houtstof, kwartsstof, diesel- of lasrook.
Gevaarlijke stoffen zijn een sluipmoordenaar. De meeste mensen overlijden er aan ná hun pensionering. Maar ook onder werkenden heeft blootstelling aan stoffen gevolgen. Beroepsziekten door stoffen veroorzaken jaarlijks bijna 150.000 verzuimdagen. Vandaag start het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid samen met TNO en partners een vierjarig programma gericht op de preventie van beroepsziekten door gevaarlijke stoffen. De Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA 2016 TNO/CBS) toont aan dat bij 2 op de 1000 werknemers (0,2%), een beroepsziekte door stoffen wordt vastgesteld. Het gaat vooral om vier groepen ziekten: kanker, astma (en COPD), contacteczeem en infectieziekten. De top 3 van sectoren waarin het risico op een beroepsziekte door stoffen het grootste is: de landbouw (4 op de 1000 werknemers), de industrie, en de gezondheids- en welzijnssector (beide 3 op de 1000 werknemers). Door het hoge risico én het grote aantal werknemers zijn deze sectoren gezamenlijk verantwoordelijk voor de helft van het aantal beroepsziekten door stoffen. Jaarlijks veroorzaken beroepsziekten door stoffen 146.500 verzuimdagen. Dit is gemiddeld 10,2 verzuimdagen per werknemer met een beroepsziekte per jaar, bovenop verzuim door andere redenen.
Bewustwording is belangrijk
Uit cijfers van TNO, CBS en RIVM blijkt dat het jaren kan duren voordat ziekteverschijnselen door werken met gevaarlijke stoffen optreden. Van alle sterfgevallen door werken met gevaarlijke stoffen bestaat 80 procent uit gepensioneerden en 20 procent uit werkenden. Vaak gaat het om stoffen die je niet eens kunt zien of ruiken, of waarvan je misschien in eerste instantie niet verwacht dat ze zo schadelijk kunnen zijn. Het gaat bijvoorbeeld om gevaarlijke stoffen als kwartsstof en isocyanaten op bouwplaatsen, houtstof in meubelmakerijen, dieselrook in garages en lasrook in metaalbedrijven, maar ook om meelstof in bakkerijen. Deze gevaarlijke stoffen kunnen vrijkomen bij het dagelijks werk van bijvoorbeeld een aannemer, een timmerman of een lasser.
Houtstof, kwartsstof, diesel- en lasrook
Ruim een miljoen Nederlanders heeft te maken met gevaarlijke stoffen op het werk, zoals houtstof, kwartsstsof, dieselrook, lasrook en isocyanaten. Longarts Jos Rooijackers zegt daarover: “Gevaarlijke stoffen zijn vrijwel onzichtbaar. De stofdeeltjes komen wél in je longen terecht. Ik trek vaak de vergelijking tussen je longen en een stofzuiger. Ze nemen beide stoffen op maar er is één cruciaal verschil: een stofzuigerzak kun je vervangen. Door het werken met gevaarlijke stoffen kun je allerlei aandoeningen krijgen. Denk aan astma, COPD, infecties, longfibrose en kanker. Het wisselt per aandoening of je er op korte termijn last van krijgt, zoals astma, of op de langere termijn, zoals met stoflongen. Daar gaan vaak jaren of decennia overheen voordat je de gevolgen merkt en je een beroepsziekte krijgt”.
Campagne Veilig Werken met Gevaarlijke Stoffen
Vandaag is de campagne Veilig Werken met Gevaarlijke Stoffen van start gegaan. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, TNO en de campagnepartners vragen de komende maanden aandacht voor de risico’s en gevolgen van onveilig werken met gevaarlijke stoffen en dragen concrete oplossingen aan. TNO is ervan overtuigd dat door een combinatie van technologische oplossingen en gedragsverandering bij werkgevers en werknemers, blootstelling aan gevaarlijke stoffen is uit te bannen. ”TNO ontwikkelt samen met partners innovatieve oplossingen om mensen gezond aan het werk te houden”, aldus Anita Venema, TNO projectleider Preventie Beroepsziekten. “Gevaarlijke stoffen vormen een probleem op werkplekken in heel Europa. Daarom start vandaag óók de tweejarige Europese campagne ‘Gevaarlijke stoffen, zo pak je dat aan!’. Het Nederlands Focal Point, dat wordt uitgevoerd door TNO, organiseert deze campagne in Nederland met een focus op kankerverwekkende stoffen en op jongeren”. Ook Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Tamara van Ark vindt het de hoogste tijd voor actie: “Gevaarlijke stoffen zijn sluipmoordenaars. Alleen samen kunnen we ervoor zorgen dat het aantal slachtoffers als gevolg van werken met gevaarlijke stoffen afneemt. Dit is een maatschappelijk probleem met veel persoonlijk leed. De gevolgen van het werken met gevaarlijke stoffen zijn ernstig. Alleen mérk je die gevolgen pas op de langere termijn; in veel gevallen pas als je met pensioen bent. Gelukkig kun je er iets tegen doen. Daar gaat deze campagne over.”
Kick-off campagne en werkbezoek
Staatssecretaris Van Ark hield vandaag een toespraak tijdens de kick-off in de Maassilo in Rotterdam en bracht een werkbezoek aan autowerkplaats Ames in Dordrecht. In de werkplaats is met een aantal relatief eenvoudige maatregelen de veiligheid van medewerkers verbeterd vertelt werkplaats-chef Paul Ligthart: “Om te voorkomen dat onze medewerkers dieselrook inademen bijvoorbeeld, wordt bij het binnen- en naar buitenrijden een roetfilter geplaatst. Tijdens onderhoud en reparatie van de auto’s wordt een afzuiger op de uitlaat gezet. Zo worden de uitlaatgassen veilig afgevoerd en blijft dieselrook niet in de werkplaats hangen.”
