Structurele arbeidstekorten remmen economische groei

Dit stelt ABN AMRO in de vandaag gepubliceerde Sectorprognoses 2024-2025. De meeste sectoren laten na een lastig 2023 dit jaar een bescheiden herstel zien. Naar verwachting zal deze trend zich in 2025 verder voortzetten.

Vergrijzing

Door de vergrijzing, die in 2040 een piek bereikt, blijven de personeelstekorten verder groeien. In verschillende sectoren gaat de komende jaren een aanzienlijk deel van de medewerkers met pensioen. De transportsector staat voor de grootste uitdaging: meer dan drie op de tien medewerkers (31 procent) in deze sector is 55 jaar of ouder, terwijl dit in de gehele Nederlandse economie gemiddeld 23 procent is. Ook in de industrie is het personeelsbestand relatief grijs. Bijna een derde van de industriële bedrijven heeft nu al te maken met personeelstekorten, die door de vergrijzing verder kunnen toenemen.

Stijging arbeidsproductiviteit

De sector moet dus alle zeilen bij zetten om voldoende arbeidskrachten aan te trekken en de productiviteit te verhogen. Dat laatste gaat de industrie gelukkig goed af. In de periode 2015-2022 steeg de arbeidsproductiviteit in de industrie met 21 procent, blijkt uit CBS-cijfers. Ter vergelijking: in de gehele economie was dat nog geen 5 procent. Vooral in de machine-industrie steeg de arbeidsproductiviteit snel, sinds 2015 met maar liefst 71 procent. Dit is vooral te danken aan de wereldwijde verkoop van onderscheidende Nederlandse productiemachines in bijvoorbeeld de food, agri en semicon, waardoor de toegevoegde waarde per gewerkt uur buitengewoon snel toeneemt.

Vergroten welzijn van werknemers

ABN AMRO benadrukt dat in de huidige gespannen arbeidsmarkt investeren in het welzijn van medewerkers cruciaal is. Dat kan niet alleen helpen bij het werven van nieuw personeel, maar ook bij het verhogen van de productiviteit. In de meeste sectoren is het welzijn van medewerkers de afgelopen jaren verbeterd, blijkt uit de Sectorale Welzijnsmonitor van ABN AMRO. Ondernemers hebben met name ingezet op persoonlijke ontwikkeling en een betere balans tussen werk en privé. Zo is de werkdruk afgenomen en ervaren minder Nederlanders hun werk als teveel of te zwaar. Daarnaast bieden meer werkgevers hun personeel inspraak in werktijden.

Investeren in welzijn personeel

De industrie scoort in deze welzijnsmonitor qua werkprivébalans beter dan gemiddeld. Vermoedelijk is dit te danken aan de regelmatige werktijden in de sector. Ook krijgen medewerkers steeds meer vrijheid bij het opnemen van verlof. Wat betreft de andere aspecten scoort de industrie minder goed. De trends wat betreft de mogelijkheden tot persoonlijke ontwikkeling en de mate van veiligheid en gezondheid van werknemers gaan ongeveer gelijk op met die in de gehele Nederlandse economie. De persoonlijke ontwikkeling zou kunnen worden verbeterd door middel van het stimuleren van het volgen van opleidingen, bijvoorbeeld door daarvoor een opleidingsbudget ter beschikking te stellen, of door het aanbieden van trainingen, zoals op het gebied van digitalisering, digitale simulaties van productieprocessen en kunstmatige intelligentie (AI). De veiligheid kan worden verhoogd door veiligheidstrainingen en strikte naleving van veiligheidsregels. De gezondheid kan worden verbeterd door het tegengaan van lawaai en trillingen, door stillere of overkapte machines, gehoorbescherming of anti-trilmatten.

Meer werkgeluk, hogere productiviteit

“Het is positief dat het aantal bedrijven dat investeert in het welzijn van hun personeel groeit. Door meer aandacht te besteden aan de ontwikkeling van medewerkers ontstaat ruimte voor innovatie, waardoor ook de arbeidsproductiviteit kan groeien, blijkt uit onze jaarlijkse Sectorale Welzijnsmonitor”, zegt Albert Jan Swart, sectoreconoom Industrie, Transport en Logistiek van ABN AMRO. “Meer werkgeluk leidt tot hogere productiviteit en lager verzuim. De productiviteit kan vooral verhoogd worden bij complexe taken, die door toenemende automatisering en gebruik van technologie steeds vaker voorkomen. Een verbetering van de productiviteit is dus cruciaal in onze kennisintensieve, hoogtechnologische economie.”

Lees hier het gehele rapport.