Terugval MKB-maakbedrijven in Q3 is meer dan zomerdip

Het tekort aan personeel is er nog steeds, maar de druk is aan het einde van het derde kwartaal iets van de ketel ten opzichte van het vorige kwartaal. De winstgevendheid van de MKB-maakindustrie neemt ook dit kwartaal weer iets af. Op de vraag wat de belangrijkste belemmering is in de bedrijfsvoering, geeft een groot deel van de respondenten aan dat dit onvoldoende vraag uit de markt is (van 34% naar 47%). De op één na grootste belemmering is het tekort aan personeel.

Orderpositie binnenland

Op de vraag hoe ondernemers uit de MKB-maakindustrie de binnenlandse orderpositie waarderen, reageren evenveel ondernemers positief als negatief (21% positief, 58% neutraal en 21% negatief). We moeten vier jaar terug in de tijd om een dergelijke lage score te vinden. Opvallend hierbij is de negatieve score van de machinebouwers; maar liefst 31% waardeert de orderpositie als negatief.

Zoals gebruikelijk in het derde kwartaal is de ontwikkeling van de binnenlandse orderpositie ten opzichte van het tweede kwartaal per saldo afgenomen. Bij 30% van de respondenten is deze afgenomen, terwijl bij 18% sprake is van een toename. De verwachtingen voor de binnenlandse orderpositie in het vierde kwartaal zijn sterk afgenomen in vergelijking met het vorige kwartaal. Toen verwachtte per saldo 19% een groei van de orderpositie, terwijl nu per saldo 3% een verdere afname verwacht.

Orderpositie buitenland

Voor de ontwikkeling van de exportportefeuille geldt nagenoeg hetzelfde als voor het binnenland: veel bedrijven geven aan dat de portefeuille in het derde kwartaal is afgenomen. Dit staat in contrast met de positieve verwachtingen van drie maanden eerder. Ook de waardering van de ondernemers over hun huidige exportportefeuille is dit kwartaal afgenomen. 18% van de exporteurs is tevreden, terwijl een kwart ontevreden is over de orderpositie. Voor het vierde kwartaal verwacht 30% van de ondernemers een verdere verslechtering van de buitenlandse orderpositie, terwijl slechts 13% een toename verwacht. Ondanks de afname van de orderposities, schommelt de gemiddelde orderportefeuille met bijna 12 weken nog steeds rond het gemiddelde van de afgelopen drie jaar.

Personeel

Het aandeel bedrijven dat meer vast personeel in dienst heeft, is in het derde kwartaal van 2024 weer iets toegenomen. Bij 8% van de respondenten is het aantal vaste krachten afgenomen, terwijl dit bij 10% is toegenomen. Voor het flexibele personeel geldt het omgekeerde: net iets meer bedrijven melden een afname dan een toename van dit aandeel.

Zoals gebruikelijk de afgelopen jaren heeft rond de 50% van de bedrijven vacatures openstaan. Gemiddeld hebben de bedrijven voor 2,2 fte aan vacatures openstaan. Dit komt neer op een aantal vacatures dat overeenkomt met 5,4% van het totale personeelsbestand. Dit zijn iets minder vacatures dan aan het einde van het tweede kwartaal. Van de openstaande vacatures verwacht 80% van de respondenten deze in te vullen, meer dan gemiddeld in het afgelopen jaar.

Financieel

Geheel in lijn met de ontwikkeling van de orderpositie, is de winstgevendheid van de bedrijven. Na het hoogtepunt in het tweede kwartaal van 2022, toen ruim driekwart van de bedrijven winst maakte, is dat aantal in het derde kwartaal van 2024 teruggelopen tot 64%. Een kwart van de bedrijven geeft aan quitte te draaien, en één op de acht bedrijven maakt verlies. De ontwikkeling van het bedrijfsresultaat is in het derde kwartaal afgenomen ten opzichte van het tweede kwartaal. Deze trend is vergelijkbaar met die van het eerste kwartaal van 2024 en het derde kwartaal van 2023.

De waardering van het bedrijfsresultaat, afgezet tegen de overige antwoorden in deze editie van de Economische Barometer, is nog behoorlijk te noemen. Een derde van de respondenten is positief, 55% neutraal en 3% negatief. Voor het vierde kwartaal van 2024 wordt een vergelijkbare score verwacht als in het derde kwartaal. 25% van de respondenten verwacht een beter, maar ook 25% een slechter bedrijfsresultaat, terwijl de helft verwacht dat het resultaat gelijk zal blijven. Drie op de tien bedrijven hebben het afgelopen kwartaal hun verkoopprijzen verhoogd, terwijl één op de tien deze heeft moeten verlagen. Bij zes op de tien respondenten zijn de verkoopprijzen in het derde kwartaal niet gewijzigd.

Investeringen

De verwachte investeringen voor het komende halfjaar zijn weer negatiever dan in de afgelopen kwartalen. 45% van de respondenten verwacht de komende zes maanden minder in machines te investeren dan in het afgelopen halfjaar.

Lees de hele barometer met interactieve grafieken hier.