Waarom blijven de aluminiumprijzen stijgen?

De DAA heeft verschillende factoren die van invloed zijn (geweest) op de aluminiumprijzen, op een rij gezet.

Onzekerheden

Allereerst zijn dat de onzekere tijden waarin we leven. Voorheen was de prijs redelijk te voorspellen, maar nu wordt er hardop gezegd ‘we weten het gewoon niet’. Handelaren geven aan dat ze zich moeten indekken, wat op voorhand al een ongunstig effect heeft op de prijs. Zij moeten immers ver vooruit hun grote bestellingen plaatsen. Mede dankzij de coronapandemie is handel op de beurs ook nog eens emotioneler getint dan ooit. Alleen de melding al dat er weleens een nieuwe coronavariant kan zijn maakt beleggers nerveus en laat koersen duikelen.

En natuurlijk zorgde een supersnel herstel van de economie na het uitbreken van de coronacrisis ervoor dat vraag en aanbod niet meer op elkaar aansloten.

Staatsgreep

De prijs voor aluminium steeg in september tot een (op dat moment) hoogtepunt door ontwikkelingen in het West-Afrikaanse Guinee, een belangrijke leverancier van bauxiet, een grondstof voor aluminium. Guinee heeft een geschiedenis van politieke instabiliteit en is tegelijkertijd een leverancier van belangrijke grondstoffen. Het land heeft de grootste bauxietreserves ter wereld en is een belangrijke toeleverancier voor Chinese aluminiumproducenten.

Groene revolutie

De staatsgreep in Guinee zal op termijn minder invloed op de prijs hebben en ook de energieprijs zal als we de signalen mogen geloven ook eens dalen. Wanneer fabrieken weer op volle toeren draaien en geopolitieke ontwikkelingen de gunstige kant op gaan, dan nog zal zeer waarschijnlijk een schaarste blijven. Bert Faessen, branchemanager van de Dutch Aluminium Association: “De klimaatafspraken in Glasgow, energietransitie en alle bijbehorende belangrijke thema’s zorgen voor een stijgende vraag naar het ‘lichtere’ aluminium.

Het is namelijk een metaal dat nodig is om de doelen te bereiken. Het maakt auto’s lichter en zuiniger, en de frames van zonnepanelen zijn van aluminium gemaakt.” Volgens de Wereldbank zal er in 2050 bijna 10% meer vraag naar aluminium zijn, vergeleken met 2018. Andere berekeningen laten een stijging van zelfs 30% zien.

Energieprijs

Aluminium wordt weliswaar geassocieerd met de energietransitie, maar het maken van aluminium is een energie-intensief proces. Dat schuurt met de doelstelling om minder of zelfs netto geen CO2 uit te stoten. Er zijn wel projecten waarbij hernieuwbare energie wordt gebruikt voor de productie van aluminium, maar de schaal daarvan is nog beperkt. En het op grotere schaal recyclen van aluminium zet volgens marktvolgers in elk geval op de korte termijn geen zoden aan de dijk. Hoe dan ook, de voor de bereiding van aluminium benodigde energie is dus aanzienlijk en bepaalt een groot gedeelte van de uiteindelijke kostprijs.

Een schaars product is duur en dus is het prettig als daarvan meer geproduceerd wordt. Hier komen we in een vicieuze cirkel. Want juist de energieprijs brengt verschillende producenten in de problemen, waardoor zij op halve kracht draaien of zelfs helemaal moeten sluiten. We kennen ons Nederlandse voorbeeld Aldel, of Pechiney (het huidige Zalco) van een tiental jaren geleden. “China heeft het voordeel dat het met relatief goedkope energie door het gebruik van vervuilende kolencentrales kan produceren. Maar ook China begrijpt dat dat anders moet en dus is het op dat front aan het afschalen”, aldus Faessen.

Klimaatgevolg?

12% van de Chinese aluminiumproductie geschiedt met door waterkrachtcentrales geproduceerde energie. Maar dat dreigt problematisch te worden door laagwater in de rivieren en halflege stuwmeren. De grote vraag is of de waterkrachtcentrales wel CO2-neutraal te vervangen zijn, als zij te weinig stroom opleveren. In de Chinese provincie Yunnan liep door de extreme droogte in de eerste vijf maanden van 2020 de elektriciteitsproductie met bijna 30% terug. In 2021 was in ieder geval tot september de productie nog steeds 10% lager dan normaal.

In deze provincie staan verscheidene aluminiumfabrieken. Begin 2021 werd het elektriciteitsverbruik van deze fabrieken beperkt, waardoor er tijdelijk minder aluminium kon worden geproduceerd.

Geopolitiek en speculatie

Met één telefoontje tussen de presidenten Joe Biden en Xi Jinping ging half september de prijs van aluminium met 1,6% omhoog. Niet direct heel heftig, maar volgens de DAA mogelijk wel een voorbode voor meer stijgingen. Een betere verstandhouding tussen Amerika en China is goed voor de wereldeconomie. Daar worden beleggers blij van.

Aluminium zelf is schaars, maar als er veel vraag is, maakt dat de aluminium producerende bedrijven interessant. Zeker als het duidelijk is dat de vraag nog heel lang hoger blijft dan het aanbod, dan worden aandelen gewilder én duurder. Ook dat werkt door in de aluminiumprijs, want de aandeelhouders willen natuurlijk ook rendement op hun relatief dure aandelen.

Geopolitiek en klimaat

Wanneer Europa zoals voorgesteld CO2-uitstoot gaat belasten, dan gaat dat in het bijzonder de energie-intensieve productie van aluminium raken. Dat stimuleert om minder steenkool te gebruiken en duurzamer te produceren. Om te voorkomen dat productie naar landen gaat met lagere kosten dankzij hun relatief goedkope maar vervuilende energie, wordt import van aluminium ook belast.

Schaarste doet hamsteren

De angst voor een tekort laat ons gekke dingen doen. Zo was er begin 2020, toen corona ons min of meer overviel, een run op toiletpapier. Er is een kleine parallel met aluminium, want bekend is dat bij veel bedrijven de voorraden flink zijn toegenomen. Nu kopen voor de prijs van nu, kan voordelig zijn. Wetende dat de prijs mogelijk verder gaat stijgen. Maar hamsteren zorgt voor nog meer schaarste en het effect daarvan is inmiddels duidelijk.

Productiecapaciteit

De Europese Unie is meer dan 30% van zijn primaire productiecapaciteit kwijtgeraakt sinds 2008. Daardoor zijn we afhankelijker geworden van import. Dat de Chinezen tegen dumpprijzen hun metalen op de Europese markt aanboden nadat er barrières werden opgeworpen door de Amerikanen om hun thuismarkt te beschermen, heeft ervoor gezorgd dat er maatregelen zijn genomen om onze markt te beschermen. Heeft dat een onbedoeld effect gehad? Er was immers al een lagere productiecapaciteit in Europa en nu werden Chinese producten een stuk duurder. Ging hierdoor de import omlaag wat de huidige schaarste in de hand heeft gewerkt? Dat antwoord kan de DAA niet geven. “Feit is dat een vrijere handel, zoals hierboven beschreven, niet direct prijsverlagend heeft gewerkt.”

Benodigde grondstoffen

Nog een belangrijke prijsopdrijvende factor is dat China de productie van magnesium flink heeft teruggeschroefd. Magnesium is nodig voor de productie van aluminium en China heeft maar liefst 87% van de productie hiervan in handen. De magnesium die geproduceerd wordt, wordt vooral voor China behouden. De laatste magnesiumfabriek in Europa werd in 2001 gesloten omdat deze niet meer rendabel was door Chinese dumppraktijken. 45% van de totale magnesiumproductie in China is normaliter bestemd voor Europa, die weer voor 95% van de totale Europese aluminiumproductie nodig is. Als gevolg van de productieverlaging in China lopen de prijzen voor magnesium sterk op en wordt de traditionele productieketting verstoord.

Vietnam

En dan is er het hoofd. Dit land zit nog op een aluminiumberg met een huidige waarde van zo’n 5 miljard dollar. Dat is evenveel als India in een heel jaar gebruikt. Vietnam kan dat door douaneregels en allerlei juridische zaken alleen niet vrijgeven. “Het is te hopen dat Vietnam dit snel weet op te lossen, want daardoor heeft direct ook China minder macht in het controleren van de aluminium markt”, aldus de DAA.