Zesspindel draaien: niet alleen voor grote series

Van zesspindel draaien wordt vaak gezegd dat het alleen geschikt is voor grote series en dat het afwerkingsniveau wat lager is dan bij gewoon draaien. Maar volgens William en Arnold van Andel van FMI Dussen gaat dat niet meer op dankzij hybride en CNC zesspindel machines.

Deze combineren de productiviteit van een zesspindel met de flexibiliteit van een CNC-machine. Hierdoor wordt het prijstechnisch gezien al snel interessant om producten op een zesspindel te maken in plaats van op een eenspindel machine. Verder is door c-as functionaliteit bijvoorbeeld een dwars gaatje of een spiebaan geen probleem meer voor een zesspindel.

‘Het moeten series zijn en de producten moeten in mijn broekzak passen, anders is het niks voor mij’. Dat is wat de vader van William en Arnold van Andel altijd zei, toen hij aan het hoofd stond van zijn bedrijf Machinefabriek Van Andel in Dussen. De broers hebben het bedrijf voortgezet onder de naam FMID, maar de lijfspreuk van hun vader is nog steeds de kern van hun activiteiten, al is de definitie van ‘seriewerk’ wel wat veranderd. Waar vroeger in de regel 20.000 stuks een serie was, is nu 1500 stuks al een serie. Enerzijds kan FMID tegenwoordig ook kleinere series vanaf 500 stuks heel goed handelen, anderzijds beperken de grote series zich doorgaans tot 30.000 à 40.000 stuks, hoewel het machinepark ook wel series van 1 miljoen stuks aan zou kunnen.
De producten van FMID worden gebruikt in tal van sectoren. De twee belangrijkste zijn de automotive markt (toepassing onder meer in de airconditioningleidingen voor auto’s) en de installatiemarkt. Naast de toelevering aan diverse OEM-klanten in de installatiebranche, voert het bedrijf ook een compleet pakket staalverzinkte klem- en press-fittingen. Deze worden in binnen- en buitenland vermarkt onder private label klanten alsook onder het eigen label ANBO-fittings.

Transfermachines
Voor dit alles beschikt FMID over een uitgebreid machinepark met een eigen gereedschapsmakerij. Voor de productie van grotere series vanaf 15.000 stuks worden de transfermachines ingezet. Deze kunnen asymmetrische producten produceren met korte cyclustijden, omdat ze meerdere bewerkingen (waaronder het maken van dwarsgaten) tegelijk kunnen uitvoeren. Voor de kleinere series wordt gebruik gemaakt van universele CNC-machines.

En daarnaast beschikt FMID dus over een aantal zesspindel machines, waaronder een CNC machine. Omdat deze machines op zes posities tegelijk bewerkingen uitvoeren kennen ze korte cyclustijden en een hoge automatiseringsgraad, wat resulteert in de (lagere) kostprijs. De materialen die FMID op de zesspindels bewerkt zijn staal, roestvrijstaal, aluminium en messing. De machines hebben een bereik van rond 10 t/m rond 46 mm (zkt 8. t/m zkt.46).

Automatisch bewerken
Het zesspindel draaien werd ook bij Machinefabriek Van Andel al toegepast, maar toen was het nog veel handwerk. FMID heeft deze techniek voortgezet, maar daarbij wel sterk gefocust op automatisch bewerken. “Anders kom je niet meer mee”, aldus William van Andel. Zesspindel machines worden met nokken aangestuurd en die moeten bij conventionele machines telkens handmatig worden aangepast. “Het voordeel hiervan is dat als het eenmaal staat, het allemaal superstabiel en overgedimensioneerd is”, aldus Van Andel. “Maar het nadeel is dat je echt ‘fingerspitzengefühl’ moet hebben voor het juist instellen van de nokkenschijven en dat je daarmee vrij lang bezig bent. Daarmee zijn deze machines alleen interessant voor grotere series.”

Hybride zesspindels
De broers Van Andel hebben er veel energie in gestoken om dat te veranderen. Ze beschikken over vier conventionele zesspindels, daarvan hebben ze er twee hybride gemaakt. Dat betekent dat ze zijn uitgerust met een CNC slede. Het voorbewerken geschiedt met profielbeitels, om zo een hoog volume materiaal te verspanen, het nabewerken met de CNC-slede om de oppervlaktekwaliteit kwaliteit van CNC-machine te halen. Van Andel: “Van een profielbeitel krijg je draaigroeven. Als je vervolgens langsdraait krijg je een egaal oppervlak, dat er gewoon mooi uitziet. Dat is belangrijk, want de eisen aan zichtwerk worden steeds hoger. Een ander voordeel is ook dat je nu een spindel kunt stopzetten om bijvoorbeeld een dwarsgaatje te maken, zonder dat de andere spindels daardoor worden beïnvloed.”
FMID heeft de flexibiliteit van de machines ook vergroot door gereedschappen voor in te stellen. “Dan is het nog een beetje finetunen, en het loopt.”

Kortere insteltijden
Naast de conventionele en de hybride machines beschikt FMID ook over een 100% CNC-aangestuurde zesspindel, die de flexibiliteit van een zesspindel combineert met die van een CNC-machine. Zo heeft deze machine c-as mogelijkheden, wat het boren van dwarsgaten, sleuven, frezen en dergelijke binnen één cyclus mogelijk maakt. Het is een Gildemeister machine met een standaard Siemens besturing. “Je moet wel weten waar je mee bezig bent omdat er van alles tegelijk gebeurt. Maar bij deze machine heb je niet meer het vakmanschap nodig, waarvoor je vroeger minimaal tien jaar moest hebben gedraaid. De insteltijden zijn veel korter, je maakt eenvoudiger complexe onderdelen uit moeilijk te bewerken materialen en ook het doorschuiven van stafmateriaal gaat veel sneller. Als we bijvoorbeeld producten met een mannetje-vrouwtje verbinding in een serie van in totaal 2000 stuks hebben, dan is het al aantrekkelijk om dit op de zesspindel CNC machine te doen.”
Volgens William en Arnold van Andel is hun machinepark daarmee geschikt om ook andere markten dan de automotive en de installatiebranche te bedienen. Zij denken daarbij onder meer aan sloten, schakelmateriaal en de elektrotechnische industrie.